Op 17 april kregen de kinderen van groep 8 van basisschool It Aventoer in Langezwaag ’s morgens op school het indrukwekkende levensverhaal te horen van Johannes Hijlkema. Johannes, geboren in Langezwaag, werd in 1939 als marineman bemanningslid op de onderzeeboot de O16. In de nacht van 14 op 15 december 1941 voer de O16 op weg naar de thuishaven Singapore op een verdwaalde Japanse zeemijn. Alleen bootman Cor de Wolf overleefde het vergaan van de O16.
Om 11.00 uur waren de kinderen van groep 7 en 8 aanwezig bij de kranslegging bij de plaquette die hangt aan de muur bij de dokterspraktijk naast de kerk in Langezwaag. Na een welkomstwoord van Hielke de Vries, kreeg de aanwezige wethouder Marcel van Opzeeland namens het college van B&W Opsterland het woord:
Vandaag herdenken we. In Langezwaag, samen – jong en oud. Want het is 80 jaar geleden dat ons land werd bevrijd. Tachtig jaar. Een mensenleven.
Dat klinkt als lang geleden, maar de verhalen blijven. De namen van wie we hier herdenken, staan voor altijd op de plaquette. Ze horen bij deze plek. Bij dit dorp. En dus ook bij onze geschiedenis.
Het is belangrijk dat we blijven herdenken. Dat we niet vergeten wat er is gebeurd. Niet alleen om stil te staan bij het verdriet en het verlies, maar ook om iets door te geven. Aan jullie – aan de volgende generatie van Opsterland. Want vrijheid is niet vanzelfsprekend. Het is kostbaar. Want ook nu is er oorlog in de wereld; in Oekraïne, in het Midden-Oosten, in andere delen van de wereld.
Juist daarom is herdenken zo belangrijk. Omdat het ons eraan herinnert hoe kwetsbaar vrijheid is. En hoeveel moed het vraagt om op te komen voor vrede, voor gerechtigheid, voor elkaar. Zodat we met elkaar blijven bouwen aan een toekomst in vrijheid.
Vandaag leggen we een krans. In stilte. Voor hen die vielen – en voor de vrijheid die zij ons nalieten.
Daarna nam Hielke de Vries het woord en gaf de volgende herdenkingsrede voor de oorlogsslachtoffers: de zeven jonge mannen, geboren in Langezwaag, die door oorlogshandelingen in de Tweede Wereldoorlog of bij de Politionele Acties in Indië zijn omgekomen.
Kom vandaag met verhalen
Hoe de oorlog is verdwenen
En herhaal ze honderd malen
Alle malen zal ik wenen.
Dit zijn de laatste vier regels van het gedicht Vrede van Leo Vroman. Het gedicht is bijzonder toepasselijk in deze periode van het jaar waarin we de mensen herdenken die in de Tweede Wereldoorlog en in Indië zijn omgekomen.
We kunnen de vrede niet vieren als we niet de slachtoffers herdenken! De zeven jonge mannen, geboren in Langezwaag, en met hun namen gegrift in de plaquette hier naast mij, willen we vandaag extra herdenken.
Der’t unwittendheid hearsket is wiere frede ûnmooglik. (Dalai Lama)
(Waar onwetendheid heerst, is ware vrede onmogelijk.)
Zeven jonge mannen, ooit geboren in Langezwaag, ieder op een dag waarop zij hun leven hier zijn begonnen: in liefde, met verwachtingen, onzekerheden, maar vooral ook hoop.
Vanmorgen herdenken wij hen met respect en waardering voor hun inzet voor onze vrijheid en vrede, die we al 80 jaren lang hebben.
Zij brachten het grootste offer dat een mens maar kan geven!
Dêr giest do dan, de himel yn.
Do hast der foar striden, frijheid.
Do koest it net witte.
Want do wiest der al net mear.
Underwilens tachtich jier lyn.
Bommen, ferwûnen en skotten.
Wy kinne it ús net foarstelle.
Nee, no net mear.
Litte wy derom dizze minsken betankje
Foar de frijheid wêfr wy no yn libje.
Dankewol!
Fenne ten Hage, groep 8
De kranslegging bij de plaquette werd gedaan door Sybelle Woudstra, Fay Lieuwes en Jelle Kanters uit groep 8.
Gevolgd door twee minuten stilte en aansluitend werd de kerkklok geluid door koster Henk de Vries.
De kinderen, wethouder, koster en andere belangstellenden werden door Hielke de Vries bedankt voor hun aanwezigheid en deelname bij de plechtige herdenking in Langezwaag.
Hielke
17 april 2025
